రాంషా (దర్భా వేంకటరామశాస్త్రి)

రాంషా పేరుమోసిన పత్రికా సంపాదకుడు, అభ్యుదయ రచయిత. విద్యార్థిదశలోనే రాంషా సాహిత్య రంగంలో ప్రవేశించడం, అనతికాలంలోనే అఖండ ప్రఖ్యాతి సంపాదించుకుని ఉద్దండులు, లబ్థ ప్రతిష్ఠులు అయిన పండితుల సరసన సన్మానం పొందే అదృష్టం పొందడం జరిగాయి. 24 సంవత్సరాలు నిండే సరికల్లా ముమ్మరంగా కవితలూ, కావ్యాలూ, గేయాలూ, కథలూ, విమర్శనాత్మక వ్యాసాలూ ఇతడి కలం నుంచి వెలువడ్డాయి. ఇతనికి అంధ్రాహెవలాక్ ఎల్లిస్ అనేవారు. అభిసారిక అనే పత్రికని 30 సంవత్సరాలు తన భార్య శిరీషతో నిర్వహించడం ద్వారా గర్భస్రావం చట్టబద్ధం చేయాలని, వివాహయుక్త వయస్సుని 18 కే పరిమితం చేయాలని, 21కి పెంచకూడదని, సెక్స్ ఎడ్యుకేషన్ ఉన్నత పాఠశాల స్థాయిలో ప్రవేశపెట్టుట లాంటి సంస్కరణలకు కృషిచేశాడు.

రాంషా 1924, జూలై 30వ తేదీన తూర్పుగోదావరి జిల్లా, సామర్లకోట పక్కన వేట్లపాలెంలో జన్మించాడు. ఇతడి తల్లితండ్రులు వేంకటరత్నం, దర్భా వేంకటరమణయ్య గార్లు పెట్టిన పేరు వేంకటరామశాస్త్రి. పుట్టటం ఐశ్వర్యంలోనే పుట్టినా ఆ తరువాత కుటుంబ పరిస్థితుల వల్ల జీవితం పేదరికంలో, సమస్యలతో నడిచింది. తల్లిప్రేమకు చిన్నవయసులోనే దూరమై పెదతల్లి పెంపకంలో అనాదరణకు గురికావడంతో చిన్నవయసులోనే గ్రంథ పఠనాన్ని ఆశ్రయించారు.ఒంటరితనంతో అంతర్ముఖుడిగా మారారు.

వీరి విద్యాభ్యాసం స్కూలు ఫైనల్ వరకూ సామర్లకోటలోనూ, ఎఫ్.ఎ. కాకినాడ పి.ఆర్. కళాశాలలోనూ జరిగింది. ఆ రోజుల్లో నిడుదవోలు వేంకటరావు ఇతడికి “విఙ్ఞానానికి పరాకాష్ఠగా విలసిల్లాలని” ‘రాంషా’ (రామ్ శాహ్) అని పేరు పెట్టారు. ఆ రాంషాయే నాటినుంచి కొన్ని తరాలపాటు ఆంధ్రుల గుండెల్లో నిలిచే పేరయింది.

1944 నుంచి 1955 వరకూ ఈయన ఆవంత్స సోమసుందర్తో కలిసి కమ్యూనిస్ట్ఉద్యమాలలో ప్రముఖ పాత్ర వహించారు.ఆ రోజుల్లో రాంషా, సోమసుందర్, శశాంకలు ప్రాణస్నేహితులు. మార్క్స్ రచనలు వీరిని బాగా ప్రభావితం చేశాయి. 1948లో శిరీషతో పెళ్లయ్యింది . సంసార బాధ్యతల వల్ల సంపాదనావసరాలు పెరిగి ఉద్యోగాన్వేషణలో పడి కమ్యూనిష్టు ఉద్యమంలోంచి బయటకు వచ్చారు. చిన్నాచితకా ఉద్యోగాలలో పత్రికాఫీసుల్లోనూ, సామర్లకోట షుగర్ ఫాక్టరీలోనూ. ఇంకా అక్కడక్కడ పనిచేసి ఎక్కడా ఇమడలేక 1957 ప్రాంతాల్లో ఇతడు జీవనోపాధికై ధర్మచక్ర పవర్ ప్రెస్ను స్థాపించారు. ఇంతకీ ప్రెస్ పెట్టినా దానికి తగ్గ పని దొరకలేదు. దాంతో తనే పుస్తకాలు వ్రాసి తనే అచ్చువేసుకుని అమ్ముకోవటం మొదలు పెట్టారు.

1960లో ధనికొండ హనుమంతరావు తను కొంతకాలం నడిపి ఆపివేసిన అభిసారిక పత్రిక నిర్వహణను చేపట్టమని రాంషాకు సూచించటంతో ఆనాటి నుంచీ ఈయన తన సహధర్మచారిణి శిరీష సహకారంతో అభిసారికను ముప్ఫయి ఏళ్ళపాటు నిర్వహించి ఉన్నత స్థాయికి తీసుకువచ్చారు

ఆవంత్స సోమసుందర్తో కలిసి కళాకేళి ప్రచురణాలయం స్థాపించి ఆరుద్ర ‘త్వమేవాహం’, ఆవంత్స సోమసుందర్ ‘వజ్రాయుధం’, శశాంక ‘నయాజమానా’, తన ‘అనంతం’ మొదలైన అభ్యుదయ కావ్య సంపుటాలు ప్రకటించి, అభ్యుదయ సాహిత్యవాప్తికై కృషి చేశారు. ఆవంత్స సోమసుందర్ తో కలిసి దండోరా అనే పత్రికను ప్రారంభించారు. ధర్మచక్ర పవర్ ప్రెస్ను స్థాపించి తన స్వంతరచనలను అచ్చు వేసుకున్నారు

ఈయననిర్వహణలో అభిసారిక కీర్తి ఉన్నత శిఖరాలు అధిరోహించింది. 1960 నుంచీ, 1990 వరకూ 30 సంవత్సరాల పాటు లక్షలమంది పాఠకులకు అన్నయై, తండ్రియై, తాతయై, మిత్రుడై వారి వారి సమస్యలకు యథోచిత పరిష్కారాలు సూచిస్తూ, వారి మోములపై చిరునవ్వు దీపింప జేసారు.

ఆ 30 సంవత్సరాల అభిసారిక నిర్వహణలోనూ మానసిక వత్తిడులూ, ఆర్థిక సమస్యలూ ఎన్నోసార్లు క్రుంగదీసాయి. 1974 ప్రాంతాలకి పత్రిక ఆగిపోయే పరిస్థితి కూడా ఏర్పడింది. అయినా పట్టువీడని దృఢ సంకల్పం, ఆప్తుల సహాయ సహకారాలు, శిరీష తోడు, ప్రోత్సాహమూ కలిసి రాగా, విధి నిర్వహణలో ముందుకెడుతూనే వచ్చారు.నిలదొక్కుకొని అభిసారిక నిరాటంకంగా దిగ్విజయంగా సాగుతూ వచ్చింది. ఆ 30 ఏళ్ళలో – ముఖ్యంగా తొలి సంవత్సరాలలో అభిసారిక ద్వారా వీరు సాధించిన విజయాలు చెప్పుకోదగ్గవి – సెక్స్ ఎడ్యుకేషన్ ఉన్నత పాఠశాల స్థాయిలో ప్రవేశపెట్టాలన్నది వీరి సూచనే .అభిసారికలో ‘అడగండి-చెబుతాను’ శీర్షిక ఎంతో ఆదరణ పొందింది. పాఠకుల వ్యక్తిగత, లైంగిక సమస్యలకు ఈయన హేతుబద్ధంగా, వైద్య, ధర్మ, మనోవిజ్ఞాన శాస్త్రాలపరంగా ఇచ్చే సమాధానాలు పాఠకులనెంతో ఆకట్టుకోవటమే కాక వారి సందేహాలకి, సమస్యలకి సాకల్యమైన, సంపూర్ణమైన పరిష్కారాలు లభించటంతో పాఠక హృదయాలలో వీరికి అద్వితీయ స్థానం లభించింది. వేలాదిమంది సంతానవంతులయ్యారు. లక్షల పాఠకుల సంసారాలలో జ్యోతులు వెలిగాయి.వీరి సమాధానాల్లో లభించే ఆదరణ, ఆప్యాయత, మందలింపు, వాటిల్లో కనిపించే తర్కం, ఈయన విషయాన్ని విరిచి, విడమరచి ఉపమానాలతో చెప్పే విశిష్ట శైలి – పత్రికకూ, వీరికీ ఎంతో పేరు తెచ్చిపెట్టాయి.

విద్యార్థిదశలోనే రాంషా సాహిత్య రంగంలో ప్రవేశించడం, అనతికాలంలోనే అఖండ ప్రఖ్యాతి సంపాదించుకుని ఉద్దండులు, లబ్థ ప్రతిష్ఠులు అయిన పండితుల సరసన సన్మానం పొందే అదృష్టం పొందడం జరిగాయి.

24 సంవత్సరాలు నిండే సరిక@9ఆ కీర్తిప్రతిష్ఠలే బరంపురం నుంచీ కావలి దాకా విశేష సన్మానాలు ఆర్జించాయి.

కామేశ్వరి కథ (స్వేచ్చానువాద రచన),దయ్యం పట్టిన మనిషి (టాల్‌స్టాయి 'ది డెవిల్‌'కు సాధికార అనువాదం) మాల్వా (అనువాదం ), సొనార్ బాంగ్లా (అనువాద రచన) వంటి నవలలు ,కళలు-కథలు,సాహిత్యం,విమర్ ,నవల,నాటకం పై విమర్శ గ్రంథాలు

శిలాప్రతిమ,లక్షింపతిగారమ్మాయిలు,వంటింటి కుందేళ్లు,తెగనిగొలుసులో లంకెలు,చిత్రవర్షం వంటి నాటికలు

'అనంతం'అనేకావ్యం ,మనస్తత్వాలు,పెళ్ళి తిరకాసు,మీనాక్షి ముద్దు,ప్రియురాలు,మొండిచెయ్యి,,చెత్తకథ,ప్రేమపక్షులు,అపస్వరాలువంటి కథా సంకలనాలు, అదేవిధంగా న్యాయదర్శనం వైశేషికం, యోగానుశాసనం, సాంఖ్యదర్శనం, బ్రహ్మసూత్రాలు, వశిష్ఠస్మృతి, గౌతమ ధర్మసూత్రాలు,కౌటిలీయార్ధశాస్త్రం,

వివాహసూత్రాలు,జ్ఞానవాశిష్టము,

భర్తృహరి సుభాషితాలు,మనుస్మృతి మొదలైన తాత్త్విక గ్రంథాలు ,పిల్లల పెంపకం ,గర్భధారణసమస్యలు ,సెక్స్ సైన్స్,కామశిల్పం (నాలుగు భాగాలు), సైన్స్ పుస్తకాలు వెలువరించారు

రాంషా శిరీష దంపతులకు ఐదుగురు పిల్లలు కలిగారు.ఇతని శ్రీమతి శిరీష 1982 సెప్టెంబరులో తన 47వ యేట గుండెజబ్బుతో మరణించింది. అంతకు 4 నెలల ముందే రాంషా గుండెపోటు వచ్చి నెలరోజులు హాస్పిటల్లో ఇంటెన్సివ్‌ కేర్‌లో ఉన్నారు. అప్పటికి వారి వయసు 58. భార్య లేని వెలితి వీరిని బాగా క్రుంగదీసింది. చిన్ననాటి నుంచీ నేస్తాలైన పుస్తకాలని మరింత ఆశ్రయించారు.ఒంటరితనాన్ని పారద్రోలటం కోసం క్షణం తీరిక లేకుండా రెట్టింపు పని కల్పించుకునే వారు.

ఈయన 1990, ఫిబ్రవరి 8వ తేదీన రాజమండ్రిలో ఏటేటా జరిగే పుస్తక ప్రదర్శన ముగింపు ఉత్సవాన్ని తిలకించేందుకు వెళుతున్నప్పుడు జరిగిన రోడ్డుప్రమాదంలో కవి మిత్రుడు గోదావరిశర్మతో సహా దుర్మరణం పాలయ్యారు.

వి.కె.పాండ్య